Podział majątku przy rozwodzie

Rozwód a podział majątku

W trakcie sprawy rozwodowej, a niekiedy jeszcze przed złożeniem pozwu o rozwód, małżonkowie zastanawiają się w jaki sposób uporządkować swoje sprawy majątkowe. Pojawiają się między innymi pytania o to, czy podziału majątku dokonać przed, w trakcie czy po zakończeniu sprawy rozwodowej? A może w ogóle nie jest konieczne dokonywanie podziału?

W tym artykule dowiesz się jak wygląda podział majątku, czemu służy, i co najważniejsze – od czego zacząć aby skutecznie go dokonać.

W jakim celu dokonuje się podziału majątku wspólnego

O ile przyszli małżonkowie jeszcze przed ślubem nie zmodyfikują w drodze umowy zawartej przed notariuszem zasad ustawowych dotyczących ustroju majątkowego jaki ma między nimi obowiązywać (ewentualnie nie dokonają tego później, tj. w trakcie trwania małżeństwa), to w chwili zawarcia związku małżeńskiego powstaje między nimi z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa).

Od tej chwili w małżeństwie funkcjonują trzy majątki: majątek wspólny oraz majątki osobiste – żony i męża.

Majątkiem wspólnym są wszelkie przedmioty majątkowe nabyte przez obojga małżonków (lub przez jednego z nich) już w czasie trwania wspólności majątkowej ustawowej, a więc po zawarciu związku małżeńskiego.

W skład majątków osobistych wchodzą zaś przede wszystkim (lecz nie tylko) te przedmioty majątkowe, które zostały nabyte przez małżonków przed powstaniem wspólności ustawowej, a zatem przed zawarciem małżeństwa.

Poza przedmiotami nabytymi przed ślubem, do majątków osobistych każdego z małżonków – i to bez względu na to czy zostały nabyte przed czy po zawarciu związku małżeńskiego – wchodzą m.in. przedmioty majątkowe uzyskane w drodze dziedziczenia, zapisu oraz darowizny (chyba, że darczyńca wyraźnie zaznaczy, iż określony przedmiot daruje obojgu małżonkom), a także przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków (np. ubrania). Pełne wyliczenie tego, co wchodzi w skład majątku osobistego, można znaleźć w przepisie art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Należy pamiętać, że podziałowi podlega wyłącznie majątek wspólny małżonków, a zatem wszystkie rzeczy nabyte w trakcie trwania małżeństwa, takie jak nieruchomości, ruchomości (samochód, sprzęty RTV i AGD), jak również środki pieniężne, lokaty itp.

Majątek osobisty męża i żony nie jest dzielony po rozwodzie, jednak rozliczeniu mogą podlegać nakłady, czyli wydatki, poczynione z majątku osobistego na majątek wspólny i odwrotnie – z majątku wspólnego na majątek osobisty. Przykładem jest sytuacja, gdy jeden z małżonków sprzeda w czasie trwania wspólności ustawowej (tj. w czasie trwania małżeństwa) nieruchomość, którą nabył będąc jeszcze stanu wolnego. Następnie z uzyskanej ze sprzedaży kwoty dofinansuje zakup wspólnego mieszkania. Przy po podziale majątku małżonek ten będzie mógł żądać rozliczenia wskazanych środków. Gdy małżonkowie sprzedadzą wspólne mieszkanie, a następnie uzyskane w ten sposób środki pieniężne będą między mich dzielone, może on
zażądać kwoty proporcjonalnie wyższej o swój wkład z majątku osobistego.

Chociaż małżonkowie po rozwodzie nie mają obowiązku dokonywania podziału majątku wspólnego to jednak warto go przeprowadzić. Przede wszystkim po to, aby mieć pewność co do tego, które składniki majątkowe należą do którego z małżonków i którymi wobec tego może on swobodnie rozporządzać (np. sprzedać, darować), bez konieczności uzyskania zgody drugiego małżonka.

Kiedy i w jaki sposób można dokonać podziału majątku wspólnego

Często pojawiającym się pytaniem stawianym przez Klientów w Kancelarii jest: „Jak się nie dać przy podziale majątku”

Majątek wspólny małżonków może co do zasady być podzielony przed, w trakcie rozwodu, jaki i po rozwiązaniu małżeństwa. Podziału nie można jednak dokonać, dopóki między małżonkami trwa wspólność ustawowa. Ustaje ona z mocy prawa z chwilą prawomocnego rozwiązania małżeństwa, a więc w momencie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego (tj., gdy upłynie termin do odwołania się od wyroku i żaden z małżonków go nie zaskarży).

Podział majątku wspólnego nie jest jednak uzależniony od rozwodu i może nastąpić również przed nim lub w trakcie sprawy rozwodowej. Niekiedy możliwe jest uzyskanie podziału majątku w samym wyroku rozwodowym. Sąd podziału majątku w orzeczeniu rozwodowym dokonuje jednak wyjątkowo i tylko wtedy, gdy nie spowoduje to nadmiernej zwłoki
w postępowaniu. W praktyce taki podział będzie więc możliwy, gdy między małżonkami istnieje zgoda co do sposobu jego dokonania.

Podział majątku przed rozwodem musi być natomiast poprzedzony zawarciem przez małżonków (u notariusza) umowy majątkowej małżeńskiej. Ma ona na celu ustanowienie rozdzielność majątkowej, a więc wywołania skutku analogicznego to tego, jaki powoduje orzeczenie rozwodu. Dopiero wówczas można zawrzeć umowę o podział majątku wspólnego. Jeżeli w skład majątku wchodzi nieruchomości, umowa taka dla swej skuteczności musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. W pozostałych przypadkach wystarczy zwykła umowa między małżonkami.

Podział majątku w drodze umowy może zostać dokonany również po rozwodzie. W tym przypadku nie ma już jednak konieczności zawierania wcześniej umowy dotyczącej rozdzielności majątkowej, albowiem skutek w postaci ustania wspólności majątkowej małżeńskiej już powstał – wraz z rozwiązaniem małżeństwa przez rozwód.

Umowny podział majątku możliwy będzie jednak tylko wtedy, gdy małżonkowie są zgodni co do sposobu podziału. W przeciwnym razie pozostaje wystąpienie z wnioskiem o podział do sądu. Chociaż takie rozwiązanie jest zalecane właśnie wtedy, gdy między małżonkami nie ma zgody co do sposobu podziału majątku wspólnego, to wniosek do sądu można złożyć również wtedy, gdy małżonkowie mają wypracowany zgodny plan podziału majątku.

W jaki sposób można podzielić majątek wspólny?

Podział majątku może być dokonany w ten sposób, że określone składniki majątkowe przypadają na rzecz jednego z małżonków (np. mieszkanie, dom), podczas gdy inne na rzecz drugiego (np. samochód, domek letniskowy), niekiedy z obowiązkiem spłaty bądź dopłaty na rzecz współmałżonka. Alternatywą dla fizycznego podziału jest sprzedaż majątku (np. domu) i podział uzyskanej kwoty między małżonków.

Ile kosztuje podział majątku?

Przy umowie zawartej u notariusza, jego wynagrodzenie ustalane jest indywidualnie. Nie może być jednak wyższe niż określone Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.06.2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (zależna od wartości majątku, który jest przedmiotem podziału i może wynieść od 100 do 10 000 zł). Jeżeli konieczne jest również, by została uzyskana rozdzielność majątkowa (jak w przypadku podziału majątku przed rozwodem), należy liczyć się z dodatkowym kosztem około 400-600 zł.

Przy sądowym podziale majątku opłata sądowa od wniosku wynosi 1000 zł, jeżeli jednak wniosek zawiera zgodny projekt podziału opłata ta jest niższa i wynosi 300 zł. Jeżeli małżonkowie nie są zgodni co do wartości majątku, należy liczyć się z dodatkowymi kosztami na pokrycie wynagrodzenia biegłego sądowego, który określi wartość majątku.

Jeżeli w skład majątku wspólnego nie wchodzi nieruchomość, zaś byli małżonkowie są zgodni co do tego jw. Jaki sposób majątek ma zostać podzielony, można samodzielnie zawrzeć umowę, wskazując w niej które składniki majątku mają przypaść któremu z małżonkowi (np. żona dostanie samochód, mąż pralkę i lodówkę). Wówczas brak jest w zasadzie jakichkolwiek kosztów związanych z podziałem.

Podział majątku – samodzielnie czy z pomocą prawnika?

Planując podział majątku warto skonsultować się z adwokatem od spraw rozwodowych. Adwokat wskaże jaki tryb podziału będzie najkorzystniejszy w naszej sytuacji (umowny czy sądowy). Pozwoli to przeprowadzić podział sprawnie i bez zbędnych kosztów.

Kancelaria Adwokacka Adwokata Piotra Dorniaka świadczy kompleksowe usługi prawne związane z reprezentacją Klientów w sprawach rodzinnych. Dzięki swojemu wieloletniemu doświadczeniu dba o to, aby do każdej sprawy podchodzić w sposób indywidualny mając na uwadze przede wszystkim dobro każdego ze swoich klientów.

Jeżeli jesteś zainteresowany pomocą we wskazanym zakresie, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią w Jeleniej Górze. Po przeanalizowaniu Twojej sytuacji doradzimy w jaki sposób dokonać podziału. Sporządzimy też profesjonalny projekt umowy o podział majątku wspólnego, która pozwoli na realizację interesów obojga małżonków oraz zminimalizuje ryzyko ewentualnych nieporozumień.