Przedawnienie roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie
Przedawnienie roszczeń – co to jest, jak z niego skorzystać, jakie są terminy?
Jednym z kluczowych zagadnień związanych z problematyką dochodzenia roszczeń cywilnych jest przedawnienie. Instytucja przedawnienia funkcjonuje w systemie prawa cywilnego, jako narzędzie dyscyplinowania wierzycieli.
Osoba, której przysługuje świadczenie od dłużnika, ma pewien, określony ustawowo czas na dochodzenie swojej należności w sądzie. Jeśli wierzyciel nie wykorzysta tego czasu to dłużnik będzie mógł skutecznie bronić się zarzutem przedawnienia. Dziś kilka słów o terminach przedawnienia roszczeń o odszkodowanie.
Przedawnienie roszczeń cywilnych – zasady ogólne
Nawet osoba nie znająca się na prawie wie, że roszczenia cywilne ulegają przedawnieniu. Co to oznacza? Przedawnienie roszczeń, czy też potocznie mówiąc „przedawnienie długu” oznacza brak możliwości skutecznego dochodzenia roszczenia przez wierzyciela. Samo roszczenie nie znika, czyli dług istnienie, lecz wierzyciel nie będzie miał skutecznej możliwości dochodzenia go przez sądem.
Ile wynosi termin przedawnienia
Art. 118 K.C.
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Kodeks cywilny określa terminy, w których następuje przedawnienie. Co do zasady, przedawnienie roszczeń przysługujących osobom fizycznym wynosi 6 lat, a roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz roszczenia ze świadczeń okresowych (np. takich jak czynsz najmu) objęte są krótszym, 3 letnim okresem przedawnienia.
Do 2018 roku ogólny termin przedawnienia roszczeń przysługujących osobom fizycznym, niewiązanych z działalnością gospodarczą był dłuższy i wynosił 10 lat. O tym, jaki wpływ miała nowelizacja Kodeksu Cywilnego napiszę więcej w innym artykule.
Przedawnienie roszczeń o odszkodowanie – jeden przepis i trzy terminy
Art. 4421 [Przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody]
§ 1. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
§ 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
§ 3. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
§ 4. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.
Zasady przedawnienia roszczeń powstałych w wyniku czynów niedozwolonych (czyli w ramach odpowiedzialności deliktowej) obejmujące również wszelkiego rodzaju roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie, zostały określone w art. 4421 Kodeksu Cywilnego. Powyższy przepis reguluje odrębnie sytuacje przedawnienia roszczeń z tytułu szkody wywołanej czynem niedozwolony, przedawnienia roszczeń wywołanej działaniem sprawcy które można zakwalifikować, jako zbrodnię lub występek oraz przedawnienie roszczeń za szkody na osobie.
Zgodnie z §1 powołanego wyżej przepisu, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu w terminie 3 lat od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od daty zdarzenia wywołującego szkodę.
Trzyletni termin przedawnienia odnosi się przykładowo do szkód komunikacyjnych powstałych w wynik kolizji lub wypadku drogowego. Zatem termin, w którym masz możliwość pozwania do sądu firmy ubezpieczeniowej, która wypłaciła zaniżone odszkodowanie to 3 lata od daty zdarzenia lub daty wydania odmownej decyzji o wypłacie odszkodowania.
Termin przedawnienia roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych stanowiących zbrodnię lub występek został uregulowany osobno, w art. 4421 §2 Kodeksu Cywilnego. W przypadku powstania szkody na skutek zbrodni lub występku, uprawniony może dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia w okresie 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa, bez względu na to kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia.
Jeszcze inaczej określono termin przedawnienia w sytuacji, gdy dochodzimy roszczeń z tytułu szkody na osobie. W takiej sytuacji zastosowanie znajduje art. 4421 §3 Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym, przedawnienie roszczeń powstałych z tytułu wyrządzenia szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 3 lat od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie.
Przedawnienie roszczeń o odszkodowanie – praktyka sądów
W praktyce orzekania w sprawach odszkodowawczych, kwestia przedawnienia jest bardzo istotna. Zarzut przedawnienia roszczenia jest bardzo często podnoszony przez pozwane towarzystwo ubezpieczeń, starające się uchylić od zaspokojenia roszczeń przysługujących osobie poszkodowanej. Wiele kontrowersji budzi problem zastosowanie 20 – letniego terminu przedawnienia roszczeń w sytuacji, gdy o odpowiedzialności sprawcy wypadku nie przesądził prawomocny wyrok sądu karnego rozstrzygający, że czyn w wyniku którego doszło do powstania szkody jest przestępstwem.
Należy przy tym pamiętać, że Sąd cywilny jest uprawniony do samodzielnej oceny, czy w danym stanie faktycznym zaistniało przestępstwo a więc zbrodnia lub występek. Uprawnia to sąd orzekający w sprawie do przyjęcia dłuższego, czyli 20 – letniego terminu przedawnienia nawet w sytuacji, gdy sprawca nie został prawomocnie skazany w sprawie karnej.
Prowadząc Kancelarię Adwokacką w Jeleniej Górze wielokrotnie spotykam się z problemem przedawnienia roszczeń o odszkodowanie. Prawidłowa ocena biegu terminu przedawnienia jest fundamentalną kwestią prawną, potrzebną do oceny zasadności kierowania sprawy odszkodowawczej na drogę postępowania sądowego.
Sprawy odszkodowawcze są jednym z obszarów praktyki naszej Kancelarii. Reprezentujemy Klientów w postępowaniach odszkodowawczych przed firmami ubezpieczeniowymi oraz sądami. Jeśli jesteś zainteresowany naszymi usługami w tym zakresie, zapraszamy do kontaktu.
INNE ARTYKUŁY
Przeczytaj również
- Ile kosztuje rozwód?
Nie da się ukryć, że dla większości rozwodzących się par to ile kosztuje rozwód ma duże znaczenie. Na to to pytanie można odpowiedzieć w sposób […] - Zachowek
Co to jest zachowek O ile spadkodawca nie sporządzi testamentu to przy ustalaniu kręgu spadkobierców po jego śmierci zastosowanie będą miały przepisy ustawy, które wskazują komu […] - Wydziedziczenie
Wydziedziczenie w testamencie – pozbawienie prawa do zachowku Spadkodawca, ma pełną dowolność co do tego komu, co i ile zapisać w testamencie. Jego ostatnia wola […]
