Dziedziczenie – kto może liczyć na spadek

Każdy zna takie pojęcia jak spadek, zachowek, długi spadkowe, testament i dziedziczenie ustawowe. Jednakże wciąż wiele trudności nastręcza rozróżnienie sposobów dziedziczenia.  W sytuacji kiedy umiera bliska nam osoba powinniśmy niezwłocznie a najlepiej w terminie przed upływem 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o jej śmierci, podjąć działania mające na celu uregulowanie spraw spadkowych. 

Kancelaria Adwokacka adwokata Piotr Dorniaka mieszcząca się w Jeleniej Górze, na co dzień pomaga osobom chcącym ustalić czy należy im się spadek, czy dziedziczą z ustawy czy z testamentu, co należy zrobić aby nabyć majątek spadkowy, ale również jakie kroki podjąć, aby uniknąć odziedziczenia długów. 

W poniższym artykule przez stawiamy najważniejsze różnice pomiędzy wyliczenie ustawowym a testamentowym. 

Dziedziczenie ustawowe a testamentowe

Polskie prawo przewiduje dwa możliwe sposoby dziedziczenia po zmarłym. Jeżeli zmarły pozostawił ważny testament, mamy do czynienia z dziedziczeniem testamentowym. Oczywiście, jeśli zmarły nie pozostawił testamentu to w takiej sytuacji dziedziczymy na podstawie ustawy.

Krąg spadkobierców testamentowych i dziedziczenie z testamentu

Spadkodawca ma pełną dowolność wskazywania spadkobierców testamentowych. Przygotowując testament spadkodawca może powołać do spadku dowolne osoby, nie tylko ze swojej rodziny ale również spoza grona bliskich. Zdarza się, że spadkodawca chce przekazać majątek wybranej przez siebie organizacji dobroczynnej lub innemu podmiotowi pożytku publicznego i w świetle prawa jest to możliwe.

Obok powołania spadkobierców testamentowych do dziedziczenia, testament może również zawierać tzw. zapisy zwykłe lub zapisy windykacyjne. Zapis to – najprościej mówiąc – obciążenie masy spadkowej na rzecz zapisobiercy – oznacza to, że osoba na której rzecz dokonano zapisu, może żądać od spadkobiercy testamentowego zapłaty określonej kwoty.

Co ciekawe, zapis windykacyjny umożliwia przekazanie w ten sposób rzeczy innych niż pieniądze – przedsiębiorstwa, określonych rzeczy lub praw. W przypadku zapisu windykacyjnego, zapisobierca windykacyjny staje się z chwilą śmierci spadkodawcy właścicielem zapisanych mu rzeczy.

Spadkobiercy testamentowi, którzy najczęściej stanowią rodzinę spadkodawcy, są często zaskoczeni, iż część a niejednokrotnie całość spadku, jest zapisana obcej im osobie lub organizacji. Prowadząc sprawy spadkowe w Sądzie Rejonowym w Jeleniej Górze, spotykam się z opiniami klientów, twierdzącymi iż jest to dla nich sytuacja znana bardziej z amerykańskich filmów i nie spodziewali się, że spotka to ich osobiści.

Zapis testamentowy jest rozwiązaniem coraz częściej stosowanym i powinniśmy liczyć się z faktem, iż nasz bliski zdecyduje się powierzyć majątek podmiotowi spoza rodziny.  

Z problematyką dziedziczenia na podstawie testamentu nieodłącznie związana jest kwestia zachowku. Zachowek, najprościej mówiąc, jest to świadczenie pieniężne przysługujące osobom, które dziedziczyłyby po zmarłym z mocy ustawy, jednak zostały pominięte w testamencie i nie dziedziczą z testamentu. Więcej o zachowku możesz przeczytać tutaj.

Dziedziczenie testamentowe – jak sporządzić testament?

Polskie prawo zna kilka form testamentu. Domyślną formą testamentu jest tzw. testament holograficzny – jest do dokument przygotowany przez spadkodawcę, który, co ważne, musi być napisany odręcznie przez spadkodawcę. Taki testament jest wystarczający dla rozporządzenia majątkiem testatora na wypadek śmierci, nie wymaga obecności notariusza.

Oczywiście, jeśli testator ma taką wolę, może skorzystać z możliwości sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego. Wybierając formę testamentu notarialnego należy pamiętać o tym, że testament notarialny jest bardzo wygodną dla testatora oraz bezpieczną formą sporządzenia ostatniej woli przez spadkodawcę. Wybór testamentu notarialnego pozwala również na skorzystanie z różnych instytucji prawa spadkowego takich jak zapis windykacyjny, który może być uczyniony jedynie w testamencie notarialnym.

Obok testamentu odręcznego (holograficznego) oraz testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego istnieją również testamenty szczególne, takie jak np. testament ustny. Warto pamiętać, że testament ustny może być sporządzony jedynie w sytuacji istnienia obawy rychłej śmierci spadkodawcy lub w sytuacji gdy możliwość skorzystania z innej formy testamentu jest niemożliwa lub bardzo utrudniona. Warto pamiętać że testament ustny, aby był ważny, powinien być stwierdzony protokołem z testamentu w określonym ustawowo terminie.

Dziedziczenie ustawowe – co warto o nim wiedzieć?

Jeżeli zmarły nie pozostawił po sobie testamentu, spadek po zmarłym dziedziczą jego spadkobiercy ustawowi. Do grona spadkobierców ustawowych wchodzi najbliższa rodzina spadkodawcy. W pierwszej kolejności do spadku powołani są małżonek i dzieci zmarłego. W dalszej kolejności są to kolejni członkowie rodziny zmarłego tj. rodzice, dziadkowie, rodzeństwo a nawet dzieci rodzeństwa. Warto pamiętać, że jeżeli zmarły nie ma spadkobierców ustawowych lub wszyscy spadkobiercy ustawowi odrzucą spadek po zmarłym, to po zmarłym dziedziczy gmina ostatniego miejsca zamieszkania.

Dziedziczenie ustawowe jest „domyślną” formą dziedziczenia, a jego zasady są określone w księdze IV Kodeksu Cywilnego. Dzięki dziedziczeniu ustawowemu mamy pewność, że nawet jeśli spadkodawca nie pozostawi testamentu, spadek należeć się będzie określonym osobom z rodziny zmarłego dzięki zastosowaniu przepisów ustawy.

Czy warto sporządzić testament?

Najprostszą odpowiedzią na to pytanie niech będzie stwierdzenie, że jeśli spadkodawca chce zadysponować swoim majątkiem w sposób inny niż przewidziany w ustawie to najlepszym i najprostszym rozwiązaniem będzie sporządzenie testamentu odzwierciedlającego wolę spadkodawcy.

Dziedziczenie – Adwokat Jelenia Góra

Praktykując jako adwokat i prowadząc Kancelarię Adwokacką w Jeleniej Górze wielokrotnie spotykam się z problemami dotyczącymi dziedziczenia, tak z ustawy jak i z testamentu. Chętnie pomogę Ci rozwiać pytania lub wątpliwości dotyczące dziedziczenia oraz podpowiem na co zwrócić uwagę przygotowując testament.